Η χαμηλή αυτοεκτίμηση συνδέεται με ένα μεγάλο εύρος από... ψυχικές διαταραχές που αφορούν εσωτερικευμένες συμπεριφορές (π.χ. την κατάθλιψη, αυτοκτονικές τάσεις, διαταραχές πρόσληψης τροφής και άγχος), που δεν διαφαίνονται προς τα έξω, αλλά και πιο εμφανείς, εξωτερικευμένες συμπεριφορές (π.χ. επιθετικότητα, χρήση ουσιών κτλ.). Η σύνδεση ανάμεσα στην αυτοεκτίμηση και τις ψυχικές διαταραχές είναι πολλαπλή:
• Μπορεί να αποτελεί το αίτιο για κάποιες διαταραχές: ένας ανασφαλής άνθρωπος να βιώνει άγχος σε μεγάλο βαθμό λόγω της ευαισθησίας του αυτής.
• Μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα μιας διαταραχής: ένας άνθρωπος που πάσχει από κατάθλιψη να νιώθει μειωμένη αυτοαξία.
• Μπορεί να αποτελεί απόρροια μιας διαταραχής: ένας άνθρωπος που πάσχει από κρίσεις πανικού να ντρέπεται γι' αυτές και να πέφτει η αυτοεκτίμησή του, καθώς νιώθει ανήμπορος απέναντι στις κρίσεις του.
Στη συνέχεια θα εξετάσουμε τα συναισθήματα του άγχους και του φόβου. Το συναίσθημα του άγχους είναι στενά συνδεδεμένο με την αυτοεκτίμηση ενός ανθρώπου. Κάποιος που έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι περισσότερο ευάλωτος στο να επηρεαστεί αρνητικά από κάτι και να νιώσει άγχος.
Τι είναι όμως το άγχος και πώς ακριβώς συνδέεται με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση;
Το άγχος είναι, με απλά λόγια, η αντίδρασή μας απέναντι σε ένα ερέθισμα που αντιλαμβανόμαστε ότι μας απειλεί. Ο κίνδυνος αυτός στον οποίο αντιδρούμε μπορεί να αφορά τη σωματική αλλά και την ψυχολογική μας ακεραιότητα και μπορεί να είναι πραγματικός ή αποκύημα της φαντασίας μας.
Όταν κάποιος υποφέρει από διάφορες ανασφάλειες, τα ερεθίσματα που προσλαμβάνει ως απειλητικά είναι περισσότερα. Άρα ένας ανασφαλής άνθρωπος έχει συχνότερες αγχώδεις αντιδράσεις, με αποτέλεσμα συχνά να καταλήξει να πάσχει από χρόνιο άγχος, που μπορεί μάλιστα να εκδηλώνεται και με κρίσεις πανικού.
Βέβαια, το άγχος είναι ένα συναίσθημα απαραίτητο για την ανθρώπινη επιβίωση. Προέρχεται από έναν αυτόματο μηχανισμό του εγκεφάλου μας, ο οποίος ενεργοποιείται όποτε αντιλαμβανόμαστε κάτι που μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για εμάς.
Έτσι, το άγχος μάς προετοιμάζει για να αντιδράσουμε κατάλληλα (π.χ. να το βάλουμε στα πόδια) για να επιζήσουμε. Πρόκειται ουσιαστικά για μια αντίδραση που στοχεύει στην προστασία και την επιβίωσή μας.
Το άγχος μπορει να είναι ένα δημιουργικό συναίσθημα. Αν όμως τα συμπτώματά του είναι έντονα, αν αγχωνόμαστε υπερβολικά συχνά και για ανούσιους λόγους, αν το άγχος αρχίζει να μας φέρνει εμπόδια στη σχολική, επαγγελματική, οικογενειακή, κοινωνική και προσωπική μας ζωή και αν δεν μπορούμε πια να το ελέγξουμε μόνοι μας, τότε δεν είναι σε φυσιολογικά επίπεδα, έχει πάρει παθολογικές διαστάσεις. Η καταπολέμηση του άγχους επιτυγχάνεται με τα εξής βήματα:
1. παραδοχή του προβλήματος
2. εντοπισμός αιτίων του άγχους
3. παρατήρηση του πώς εκδηλώνεται το άγχος
4. φροντίδα εαυτού
5. αλλαγές στον τρόπο σκέψης
6. σωματική άσκηση
7. ισορροπημένη διατροφή
8. γέλιο
9. ασκήσεις χαλάρωσης
10. χόμπι
11. συζήτηση, εξωτερίκευση συναισθημάτων
12. ψυχοθεραπευτική (ή και φαρμακευτική) αγωγή, αν τα συμπτώματα είναι σοβαρά.
Τι θέση έχει το άγχος στη ζωή σας; Συμπληρώστε την παρακάτω άσκηση, για να δείτε πόσο πιθανό είναι να υποφέρετε ατι συμπτώματα του άγχους:
Σημειώστε με X αυτά που πραγματικά ισχύουν
Τρώω γρήγορα, άτσαλα, βιαστικά.
Τρώω μεγάλεε ποσότητεε ή ξεχνάω να φάω.
Δεν έχω συγκεκριμένο ωράριο στο φαγητό.
Πίνω τουλάχιστον ένα ποτό τη μέρα για να χαλαρώσω.
Υποφέρω συχνά από δυσπεψία, διάρροια, ναυτία, κοιλόπονο και/ή δυσκοιλιότητα.
Πίνω πάρα πολύ καφέ και/ή καπνίζω,
Δεν ασκούμαι ιδιαίτερα, ζω καθιστική ζωή.
Παθαίνω κρυολογήματα, ιώσει$ και/ή μολύνσεις πολύ συχνά.
Υποφέρω συχνά από πονοκεφάλου και/ή ημικρανίες.
Παραπονιέμαι συχνά ότι χρειάζομαι διακοπή.
Νιώθω πολύ συχνά κούραση και εξάντληση,
Αναστατώνομαι όταν δεν είμαι αρεστός σε όλους.
προσπαθώ νά τα κάνω όλα μόνος μου
Τις περισσότερες φορές τα κρατάω όλα μέσα μου.
Έχω συχνά εκρήξειε θυμού ή ξεσπάω σε κλάματα ξαφνικά.
Εκνευρίζομαι εύκολα, χάνω συχνά την ψυχραιμία μου,
Πολλές φορές θέτω μη ρεαλιστικούς στόχους
Μου λένε συχνά όχι τα παίρνω όλα προσωπικά και τα μεγαλοποιώ,
Έχω δυσκολίες στον ύπνο (τινάγματα, ταχυκαρδίες, τρίξιμο δοντιών, εφιάλτες, αϋπνίες).
Δυσκολεύομαι να συγκεντρωθώ σε κάτι για αρκετή ώρα
Δεν μπορώ να παίρνω εύκολα αποφάσεις
Ζω και/η εργάζομαι σε θορυβώδες περιβάλλον
Συχνά αναβάλλω για αργότερα αυτά που έχω να κάνω.,
Ανησυχώ-παραπονιέμαι υπερβολικά για το παρελθόν/μέλλον.
Ελέγχω διακόπτες, κλειδαριές κτλ. σε καθημερινή βάση.
Συχνά αναστενάζω.
Δυσκολεύομαι να διαχειριστώ τον χρόνο μου.
Έχω αδύναμη μνήμη.
Εμφανίζω συχνά κάποια τικ (ξύσιμο κεφαλιού, νευρικό χτύπημα χεριού/ποδιού κτλ.).
Οδηγώ νευρικά / όταν οδηγούν άλλοι, παρακολουθώ νευρικά την κίνηση.
Έχω πολλές φορές ταχυκαρδίες, ιλίγγους και/ή ζαλάδες.
Δυσκολεύομαι πολύ σε συνθήκες εξετάσεων, προθεσμιών, τεστ.
Υποφέρω συχνά από παράλογους φόβους.
Όσο πιο πολλά σημειώσατε οπό τα παραπάνω τόσο πιο πιθανό είναι να πάσχετε από αyxos!
Κείμενο της συμβουλευτικής εκπαιδευτικής ψυχολόγου Δρ Καλλιόπης Εμμανουηλίδου. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στο Μικρό βιβλίο της Αυτοπεποίθησης Εκδόσεις Μεταίχμιο.
Προσοχή: Η αξιολόγηση του άγχους μπορεί να γίνει μόνο από ειδικό ψυχικής υγείας.
